1. Nám da là gì? Đặc điểm của nám?
Nám thường mọc tập trung thành từng mảng, phân bố chủ yếu ở hai bên gò má, mũi, trán, cằm. Bản chất của nám da là sự phát triển quá mức của các sắc tố melanin ở lớp đáy biểu bì và trung bì. Nám da thường xuất hiện ở những người có làn da đẹp, trắng, mỏng, mịn. Càng để lâu nám da càng có xu hướng lan rộng, đậm màu lên và khó chữa trị hơn.
Thông thường, nám da mặt có 3 loại:
2. Nguyên nhân gây nám da
Tóm lại, nguyên nhân nám da gồm các nguyên nhân bên trong và những tác động của môi trường từ bên ngoài cơ thể:
Nám ở tầng biểu bì thường là một mảng lớn và có màu đậm, đường viền sắc nét. Nếu như ở tàn nhang, việc tăng sản sinh melanin có thể tự giảm, còn ở nám biểu bì thì việc tăng sản sinh melanin sẽ không giảm mà vẫn duy trì trong thời gian dài. Tuy nhiên, vì nó chỉ xảy ra ở tầng biểu bì, nên nám biểu bì vẫn có thể được khắc phục.
Nám biểu bì phản ứng khá tốt với các sản phẩm bôi ngoài da, nên bạn hoàn toàn có thể sử dụng các sản phẩm ức chế hình thành melanin để điều trị nám.
Sử dụng kem có chứa thành phần hydroquinon 2-4% trong khoảng 3 tháng có thể giảm phần lớn nám (lưu ý: hydroquinon có thể gây kích ứng và đỏ da). Axit azelaic cũng có thể được sử dụng lâu dài để chữa nám (axít azelaic an toàn hơn hydroquinone, ngay cả trong thời kỳ mang thai), tuy nhiên, thuốc có thể gây kích ứng da. Sử dụng corticosteroid bôi tại chỗ như hydrocortison có thể làm cho các vết nám nhanh phai màu nhưng dễ bị các phản ứng phụ (teo da, mỏng da). Nếu kết hợp trị liệu bằng ánh sáng thì mảng nám biểu bì sẽ được xử lý nhanh hơn.
Lột da hóa học cũng giúp loại bỏ nám nhanh chống nhưng cần phải hết sức cẩn thận với phương pháp này, vì nám có thể trở nên trầm trọng hơn nếu bạn không có biện pháp chăm sóc và bảo vệ da hợp lý sau khi lột da
Nám trung bì thường là những đốm nhỏ chứ không phải là một mảng lớn như nám biểu bì. Nó mờ nhạt và không có đường viền sắc sảo như nám biểu bì. Nám trung bì là một diễn biến thú vị của cơ thể, vì trung bì của da hoàn toàn không có tế bào sắc tố (sản sinh melanin), nhưng xuất hiện nám.
Nám trung bì được lý giải như sau: khi da bị tổn thương (do tác động của tia UV, nội tiết, …), các tế bào sắc tố ở biểu bì sẽ sản sinh ra nhiều melanin, và các “đại thực bào” của hệ miễn dịch sẽ được kích hoạt để bảo vệ cơ thể. Các đại thực bào này có nhiệm vụ “ăn” những thứ có hại, tiêu hóa chúng và “thải” ra những thứ vô hại. Những vật chất vô hại này sau đó được bài tiết ra ngoài mà không gây nguy hiếm gì cho cơ thể. “Thức ăn” của đại thực bào khá đa dạng, từ các loại vi khuẩn, các phần hoại tử, đến tất cả những gì mà cơ thế ghi nhận là có thể gây hại cho cơ thể.
Trong quá trình thực bào này, chúng “ăn” phải melanin nhưng không “tiêu hóa” được melanin, và chúng trở thành màu tối sẫm.
Khi da được phục hồi, các đại thực bào nhiễm melanin (sẫm màu) sẽ “rút” về tầng trung bì, kết quả là gây nám trung bì.
Do nằm ở tầng dưới nên nám trung bì sẽ có màu nhạt hơn nám biểu bì và cũng khó chữa trị hơn nám biểu bì. Hầu hết các sản phẩm bôi ngoài da hoàn toàn không có tác dụng với nám trung bì.
Các phương pháp phá hủy sắc tố bằng ánh sáng ở cường độ cao (từ 10 – 20 tuần), có thể mang lại hiệu quả nhưng không nhiều.
Phương pháp lột da hóa học loại bỏ sắc tố cũng có hiệu quả với loại nám này. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ trước khi sử dụng phương pháp này vì rất dễ gây tổn thương da và làm cho nám trầm trọng hơn nếu không có biện pháp chăm sóc và bảo vệ da đúng cách.
Kể cả khi bạn bị nám ở biểu bì thì việc xử lý nó cũng khó khăn hơn so với trị tàn nhang, vì vùng da nám của bạn vẫn sản sinh melanin nhiều hơn bình thường. Còn với nám trung bì và nám hỗn hợp thì việc chữa trị lại càng khó khăn hơn và hầu như không thể trị dứt điểm.
Đối với chăm sóc da, đặc biệt là với nám, thì tốt nhất là “phòng bệnh hơn chữa bệnh”
Thuốc để trị nám trên thị trường hiện nay hầu như không mang lại hiệu quả thực sự, cũng như không thể dùng cho hầu hết các trường hợp bị nám.
Các mỹ phẩm làm trắng da, trị nám, trôi nổi trên thị trường đều chứa lượng chất tẩy mạnh, có thể lúc mới dùng da được tẩy trắng trông rất đẹp, nhưng dùng một thời gian dài, càng ngày da càng bị bào mòn, lớp da non hiện lên sẽ rất yếu và dễ bị nám trở lại nếu không có các biện pháp bảo vệ. Ngoài ra, trong những sản phẩm dạng này thường có hàm lượng adrenocorticoid và lượng thủy ngân nhỏ có thể gây yếu da, teo da, rối loạn dinh dưỡng, mất sức đề kháng, dẫn đến da bị nám vĩnh viễn.
Trong ăn uống: có những thức ăn làm sung huyết trên da, do đó sẽ làm các vết nám đậm hơn. Cần tránh rượu, bia và các gia vị gây nóng. Ăn nhiều rau quả tươi, uống nhiều nước, ngủ đủ giấc, chơi thể thao đều đặn và tránh nắng. Cần cải thiện chế độ dinh dưỡng bằng thực phẩm giàu các vitamin A, C, E, omega-3, selen để chống lão hóa da, ngăn ngừa nám. Nên đội mũ rộng vành khi ra ngoài trời và sử dụng kem chống nắng thường xuyên để ngăn tác hại của ánh nắng mặt trời đối với da.
